Ronald Waterreus zei iets interessants. (Pause for dramatic effect.) De ex-keeper en excuus-PSV’er van de NOS stelde: “Arjen Robben had zijn verantwoording moeten nemen.”
U denkt misschien: “Die jongen spreekt de taal niet, hij is als keeper in Limburg geboren en had zodoende dubbel pech.” Maar ik denk dat Ronald een doorbraak in het denken over good governance probeerde te forceren. Helaas gingen zijn tafelgenoten vooral in op het begrip “Robben”, ik was namelijk vooral benieuwd naar Ronalds concept “verantwoording nemen”.
Want wat deed Ronald precies? Hij verhitte twee losse begrippen: “verantwoordelijkheid nemen” (vooraf) en “verantwoording afleggen” (achteraf) en smolt die samen tot de legering “verantwoording nemen” (continu). Een prachtige vondst. These, antithese, strafschop: een snoeiharde Hegel in de bovenhoek.
Zowel verantwoordelijkheid nemen als verantwoording afleggen – in één continu proces waarin men op basis van eigen kennis en kunde handelt, en eerlijk uitlegt waarom die twee tot bepaalde keuzes leiden – dat zouden meer mensen moeten doen.
Wie kunnen er van Ronald leren? Ik zag de afgelopen weken een paar mooie voorbeelden en geef er hier twee. Eerst was daar premier Rutte, die twee jaar geleden “zijn verantwoordelijkheid nam” door zonder, maar met, Wilders te gaan regeren. Hij deed misschien wat hij noodzakelijk achtte, maar toen het op een fiasco uitliep, gaf hij, in plaats van verantwoording af te leggen, GroenLinks de schuld. De premier nam zijn verantwoording niet.
Een ander voorbeeld is Shell. Dat bedrijf doet graag alsof het zijn verantwoordelijkheid neemt. Uit de koker van de pr-afdeling komt dan een eco-initiatiefje, waarna een voorlichter (voorlichten, dat ligt ergens halverwege voorliegen en oplichten) vertelt hoe belangrijk Shell het welzijn van moeder aarde vindt. Kort na zo’n pr-offensief blijkt er weer ergens een metalen buis kapot te zijn gegaan, en lekt er behalve veel olie ook een intern rapportje uit. Dan wordt duidelijk dat Shell niet alleen geen verantwoordelijkheid neemt (en als het misgaat graag anderen de schuld geeft), maar op zulke momenten ook weigert verantwoording af te leggen. Shell blijkt dan een bedrijf dat zich wel bewust is van de brede maatschappelijke verantwoordelijkheid die anderen haar toedichten, en daar handig op inspeelt, maar zelf niet in die verantwoordelijkheid gelooft. Je kunt dus stellen dat het bedrijf zijn verantwoording niet neemt, en van zo’n houding denken Ronald Waterreus en ik het onze.
Eerder verschenen op Hard//hoofd.