Maandelijks archief: februari 2012

En toen was er ophef. Waar winden we ons deze week over op? Sommige mensen over NRC Handelsblad van afgelopen zaterdag. De krant had de voorpagina ingeruimd voor een artikel onder de weinig smakelijke kop “Hoe zal het brein van prins Friso zich houden?”

Het stuk was geschreven door een redacteur die dubbel pech had: niet alleen was ze in Lech, haar man had als neurochirurg ook nog eens toegang tot de behandelend arts. Je hebt één bron, wat doe je dan? Je schrijft een avontuurlijk verhaal. Toch?

Ik laat de ethische discussie hier even voor wat hij is. Het is zo voorspelbaar: een krant gaat net wel/net niet over een grens, anderen schreeuwen hypocriet moord en meer overtuigend brand, een hoofdredacteur verdedigt zich door alles op redelijke toon uit te leggen, zonder toe te geven dat nobele motieven niet altijd een rol spelen als je een krant persklaar probeert te krijgen. Zeker wanneer de oplagecijfers onder druk staan.

Het artikel zelf is vooral pijnlijk om te lezen. Niet omdat er al dan niet gespot wordt met fatsoenswetten, maar omdat de toon zo ontzettend angstig is. Gevoelsmatig gaat de helft van het stuk op aan het verdedigen van de keuze om het verhaal überhaupt op te schrijven. Als je iets doet wat niet bij je past, word je onzeker.

Uiteindelijk is het aan de journalistiek om te beoordelen wat wel of geen nieuws is: “News is whatever a good editor chooses to print.” Daar heeft de RVD weinig over te zeggen. In die zin heeft NRC Handelsblad het grootste gelijk van de wereld. Maar ik had toch liever gehad dat de krant zich nog altijd te goed had gevoeld voor het op deze manier brengen van dit soort nieuws. De hoofdredacteur is ook verantwoordelijk voor de vorm waarin het nieuws wordt gegoten.

Toevallig las ik de volgende dag in een oud stuk van Gore Vidal: “Today, half the population no longer reads newspapers: plainly, they are the clever half.” Laat de kwaliteitskranten iets van hun zelfvertrouwen en vooral eergevoel herwinnen. In Vidals Amerika zijn mensen die geen krant lezen verstandig, straks lezen verstandige mensen hier ook geen kranten meer.

Eerder te lezen op hard//hoofd

COMMANDMENTS

1. Work on one thing at a time until finished.
2. Start no more new books, add no more new material to ‘Black Spring.’
3. Don’t be nervous. Work calmly, joyously, recklessly on whatever is in hand.
4. Work according to Program and not according to mood. Stop at the appointed time!
5. When you can’t create you can work.
6. Cement a little every day, rather than add new fertilizers.
7. Keep human! See people, go places, drink if you feel like it.
8. Don’t be a draught-horse! Work with pleasure only.
9. Discard the Program when you feel like it—but go back to it next day. Concentrate. Narrow down. Exclude.
10. Forget the books you want to write. Think only of the book you are writing.
11. Write first and always. Painting, music, friends, cinema, all these come afterwards.

Goed advies voor iedereen die af en toe iets gedaan probeert te krijgen. Via Brain Pickings.

Een paar weken terug las ik in de Volkskrant een stukje waarin een Amerika-deskundige zich opwond over andere Amerika-deskundigen. Hoewel er ook inhoudelijk wel wat op het artikel aan te merken viel, bleef mijn hoofd vooral struikelen over deze opmerking: “Van een als deskundige opgevoerde wetenschapper verwacht je minder populisme en meer duiding, want de waarheid ligt genuanceerder.”

Even was ik geneigd mee te gaan in deze gedachte, mede omdat het beschuldigende ‘populisme’ gemakshalve ongedefinieerd blijft. Maar toen sloeg de twijfel toe: wat verwacht ik van een “als deskundige opgevoerde wetenschapper”? Van een wetenschapper verwacht ik wetenschappelijk onderzoek. Maar wanneer diezelfde persoon wordt opgevoerd? Wat verwacht ik überhaupt van iemand met een stel hersens in de media? Inderdaad: duiding. Maar moet ik daar blij mee zijn?

Duiding, dat is waar Matthijs ‘Felix’, ‘Joost’ of zelfs ‘Prem’ voor vraagt. Het is wat bijvoorbeeld Thierry Baudet in de NRC tweewekelijks doet: met een zekere vrijblijvendheid iets uitleggen, waarbij het gelijk (of vooroordeel) van de duider eigenlijk altijd wordt bevestigd. Af en toe veroorzaakt het wat ophef, maar het is nooit echt verrassend.

Het is een modewoordje, maar het verhult een breder verschijnsel: ‘infotainment’ vermomd als diepgang. Zelfs Hyves doet vrolijk mee.

Toen dacht ik ineens aan Diederik Stapel. Stapel was een fantastische duider: nooit beroerd om te worden opgevoerd. Maar hij ging het geouwehoer dat op tv voor serieuze discussie doorgaat, verwarren met zijn werk. Het is maar een klein stapje: je vooroordelen niet alleen ondersteunen met loze beweringen, maar ook met loze cijfertjes. De fraude was deze week weer in het nieuws. De NWO, die 2,2 miljoen euro in Stapels duiding investeerde, waste zijn handen in onschuld. Voorzitter Jos Engelen deed dat middels een bewonderenswaardig bondige drogredenering (en een totale ontkenning van het Agency-Structuredebat):

De gevallen van fraude zijn voor de NWO geen reden het financieringssysteem te veranderen. Het systeem werkt. Het zijn de mensen die soms niet deugen”, aldus Engelen. De NWO selecteert volgens hem excellente onderzoekers. “En excellente onderzoekers zijn 100 procent betrouwbaar. Excellente onderzoekers frauderen niet.

Juist: ook bij de NWO wordt er vrolijk op los geduid. Eigen straatje eerst schoonvegen en alles naar hartenlust inpassen. Zoals het wetenschappelijk bureau van het Simplisties Verbond zou zeggen: “Daar moet de mattenklopper overheen.”

Eerder te lezen op hard//hoofd

“Sport – het is niet een barmhartige waarheid, en er wordt vaak omheen gepraat, maar er is nu eenmaal niets aan te doen – sport is voor imbecielen.” schreef Rudy Kousbroek ooit. Ik wilde niet luisteren en betaalde de prijs: ik zat een kleine week met mijn voet in een verband.

De zwelling is bijna weg, de blauwe plekken nog niet. Ze zitten op vreemde plaatsen: een kruis hoog op mijn wreef en dunne blauw-paarse streep langs de gehele lengte van mijn voet, parallel aan mijn zool. Nu het drukverband eraf is, is het zaak voorzichtig te zijn. Geen rare bewegingen te maken, want bij iedere kleine verplaatsing schreeuwt de voet dat ik “godverdomme stil moet zitten”.

Op dit soort momenten denk ik onvermijdelijk aan Gus van Sant’s korte zen-film The Discipline of DE. Ik heb eigenlijk niet veel associaties bij het woord zen. De Dalai Lama (die er geloof ik weinig mee te maken heeft), motoronderhoud en DE.

De eerste keer dat ik The Discipline of DE zag was in het Centre Pompidou in Parijs, een paar jaar terug. We – mijn lief en ik – dwarrelden een beetje door de zalen. Van die dag en de tentoonstelling weet ik niet veel meer. Alleen hoe ik opgewonden raakte toen ik op eigen kracht verwijzingen naar Kafka’s Het Proces ontdekte in een van de films. Totdat ik me iets later realiseerde dat het min of meer een letterlijke verfilming was en het met mijn scherpzinnigheid dus wel meeviel.

The Discipline of DE heeft weinig met Kafka te maken. De 16-mm film is gebaseerd op het verhaal Exterminator (1973) van William S. Burroughs en handelt over een kolonel buiten dienst die al zijn handelingen “met beleid” uitvoert. Wat DE precies is?

“Doing whatever you do in the easiest, most relaxed way you can manage. Which is also the quickest and most efficient way.”

Het is geen principe waar ik mijn leven op zou kunnen inrichten, maar het spreekt de deeltijd-neuroot in mij wel aan. (Zoals ook Kafka dat kan.) En niet zelden als ik mijn hoofd, schouders, knie, teen of elleboog stoot, dan denk ik er nog wel eens aan. Even diep ademhalen. Nog een keer proberen.

DE is niet alleen de therapeut die de verstoorde relatie tussen mij en mijn voet in goede banen leidt. Deze week alleen al heeft DE me ook geholpen tijdens het doen van een schijnbaar onbedwingbare berg afwas en bij het openmaken van blauwe enveloppen en het invullen van omzetbelastingformulieren. In dat laatste geval is na al het uitstellen het enige wat werkt: koffiezetten (geen DE), de tafel leegvegen, niet meer sigaretten roken dan strikt noodzakelijk en met beleid en in alle rust de taak volbrengen. Dan kom je er vanzelf achter dat je zo weinig verdiend hebt dat je de BTW lekker mag houden. Do Easy.

De film:

Extra:

Gus van Sant vertelt hier over de totstandkoming van de film en, in the interest of balance, ook iemand die ingewikkeld doet en concludeert dat:

“Doing Easy yields neither an easy nor relaxed life, but rather an obsessive-compulsive pathology, most clearly manifested in a socially deadly form of isolation of affect.”

Eerder te lezen op Hard//Hoofd.